انتقادات به برجام به ۳ بخش تقسیم میشود، انتقاد به روند مذاکرات، انتقاد به برجام و انتقاد به اشتباهات پسابرجامی

الف- به روندی که برای رسیدن به برجام طی شد انتقاداتی وارد است که مختصراً به برخی از آنها اشاره میکنم:

۱- توقف رشد هسته ای در همان بدو آغاز مذاکرات، باعث شد تا طولانی شدن زمان مذاکره به نفع رقیب و به ضرر ما باشد و طرف مقابل برای هربار تمدید مذاکرات از ما امتیازات جدیدی بگیرد که نمونه این عقب نشینی ها را از توافقات ژنو تا لوزان و تا برجام در کاهش درصد غنی سازی و تعداد سانتریفیوژ شاهد بودیم.
۲- بارها در طول مذاکرات، مسئولان دولت از نتوانستن، ناچار بودن، خالی بودن خزاله و ارتباط همه مسائل به تحریم ها حرف زدند که این مسلماً موجب ضعف قدرت چانه زنی مذاکره کنندگان ما گردید.
۳- در طول فعالیت های هسته ای، ما برگ برنده هایی جمع کرده بودیم که باید با آنها سهم بیشتری از حقوقمان را احقاق میکردیم، ولی بعضاً دیدیم که برخی از آنها را به راحتی و بدون هیچ ما به ازای خارجی و بعضاً صرفاً به خاطر تمدید مذاکرات از دست دادیم. یکی از مهمترین برگ برنده های ما، غنی سازی ۲۰ درصد بود که به راحتی بابت تعلیق تحریمهای پتروشیمی و خودروسازی از دست دادیم که آن ها هم به دلیل باقی ماندن تحریم های بانکی عملاً فایده ای نداشت.

ب- اشتباهاتی که در خود توافق برجام وجود دارد این است که:

۱- دربرجام همه تحریمها رفع نشدند و حتی همه تحریم های هسته ای از قبیل تحریم های اولیه و تحریم های ایالتی هم باقی ماندند.
۲- به جای لغو تحریم ها، تعلیق آنها پذیرفته شد که موجب شده است تا قرادادهای تجاری و صنعتی پسابرجامی، به علت ریسک بازگشت تحریم ها عمدتاً منعقد نشوند و یا با ریسک و قیمت بالا به ضرر ما تمام شوند.
۳- همزمان نبودن تعهدات طرفین از ایرادات مهم برجام بود، یعنی ما ماه ها زودتر از طرف مقابل شروع کردیم به انجام تعهدات و بعد از تأیید با تأخیر اجرای برجام توسط آژانس، ۵۰ روز است که شاهد بدعهدی و تعلل طرف مقابل در اجرای تعهداتش هستیم.
۴- بازگشت پذیری اقدامات ما نسبت به طرف مقابل بسیار طولانی، سخت و پرهزینه و در برخی موارد غیرممکن است و این عدم توازن در بازگشت پذیری، مسلماً طرف مقابل را در بدعهدی و تعلل جسورتر و ما را در اعتراض نسبت به بدعهدی هایشان محتاط تر میکند.
۵- بازرسی از اماکن نظامی و امنیتی پذیرفته شده است که متأسفانه امنیت کشور را پایین می آورد و نظام به منظور حفظ امنیت خود، حتماً باید بیش از زمانی که اسرار نظامیش فاش نشده به تقویت توان دفاعی خود بپردازد.
۶- درست است که بخشی از تحریم های هسته ای براساس برجام باید متوقف شوند، اما باز گذاشتن راه های دیگر افزایش تحریمها باعث شده است که طرف مقابل خیلی جسورانه نسبت به استفاده از این مسیرها فعال گردد که این مسئله از طرح ها و لوایح تحریمی در صف تصویب کنگره و دولت آمریکا به خوبی عیان است.
۷- پذیرش تحریم های موشکی در قطعنامه ۲۲۳۱ اگر چه موجب نقض برجام نمیشود، اما بستری پرهزینه برای تصویب تحریم های موشکی و تغییر زمین تحریم ها از هسته ای به موشکی ایجاد کرده است که اولین موردش را ظرف همان ماه اول اجرای برجام شاهد بودیم.

ج- برخی از اشتباهات برجامی در حین اجرا:

۱- اگر چه مقام معظم رهبری اجرای برجام را به برخی از شرایط و تضمین ها مشروط کردند تا اجرای برجام بدون زیاده خواهی طرف مقابل انجام شود، ولی عدم رعایت این شرایط موجب شد تا دولت در مقید کردن طرف مقابل به اجرای تعهداتش دچار مشکل گردد.
۲- یکی از اشتباهات بزرگ پسابرجامی دولت، انعقاد قراردادهایی است که دهان ما را در برابر بدعهدی های طرف مقابل بیشتر میبندد؛ وقتی قرارداد هواپیما به جای این که از نوع فروش اقساطی باشد، از نوع اجاره به شرط تملیک است، یعنی اگر تمام شرایط قرارداد که از قضا مثل قرادادهای پژو و قراردادهای جدید نفتی IPC محرمانه مانده اند عیناً (به هر دلیلی من جمله نقض برجام) محقق نشود، ما ضمن پرداخت اقساط، مالک هواپیماها نخواهیم شد.
۳- میزان بهره برداری سیاسی دولت از برجام اینقدر زیاداست که باعث شده تا اخبار بدعهدیها و تعللهای طرف مقابل را یا سانسور کند و یا خیلی ملایم منعکس کند که این امر از سوی طرف مقابل با سوءاستفاده های سنگین مواجه خواهد شد.
۴- نمایش وابستگی زیاد به برجام نه تنها باعث جسارت طرف های مقابل برجام گردیده است، بلکه حتی کشورهای همسایه هم از این نقطه ضعف دولتمردان ما استفاده کرده اند و با جسارت و اهانت نسبت به کشور ما، اتباع ایرانی و مسئولان کشور برخورد میکنند و دولت هم از ترس این که ساحت برجام لکه دار شود، در برابر این جسارتها یا ذلیلانه سکوت میکند و یا بسیار ضعیف موضع گیری میکند.