در حالی که خبر سفر نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل برای دیدار با آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به اتریش منتشر شده است تا بر اساس آن چه که او میگوید: «مقام‌های آژانس به سوالات آمریکا درباره اثربخشی و گستردگی بازرسی‌ها از برنامه هسته‌ای ایران پاسخ دهند.» روزنامه واشنگتن پست، خبری مبنی بر ارسال نامه ظریف به آمانو درباره این دیدار و اثرات منفی آن بر اجرای برجام منتشر نموده است که نیکی هیلی هم درباره این نامه گفته است «اگر حساب آنها پاک است نباید نگران سوالاتی باشند که از آژانس می‌پرسم.» البته آقای ظریف کاملا حق دارد نگران باشد چرا که:

اولاً آمریکا با گفتارها و رفتارهای تهدیدآمیز و تردیدافکن در خصوص استمرار اجرای برجام و ایجاد این القاء که ادامه آن هر لحظه ممکن است متوقف گردد، موجب افزایش ریسک تعامل و توافق کشورها و شرکتهای خارجی با ایران میشود و در چنین شرایطی اگر هم توافق یا تعاملی شکل بگیرید، به دلیل افزایش ریسکهای آن، با زیاده خواهی های مالی و حقوقی طرفهای مقابل مواجه خواهد شد تا هم نفع بیشتری برای طرفهای مقابل ایجاد نماید و هم تمام ریسکها به سمت ایران بازگردد که این قراردادهای پرریسک احتمالا یکی از دلایل اصرار دولت به محرمانه نگه داشتن توافقات خارجی است.

ثانیاً تمرکز آمریکا روی اثربخشی و گستردگی بازرسیها میتواند به این معنی باشد که آمریکا به دنبال فعالسازی ظرفیتی است که ظریف و دوستانش با بی مبالاتی محض در برجام ایجاد کردند تا آژانس بتواند به هر بهانه ای حتی از اماکن غیرهسته ای و اماکن کاملا امنیتی و نظامی بازرسی نماید و بر دایره اطلاعاتشان برای تقویت شانس شان در مواجهه با ایران بیفزایند و ممانعت ایران نیز قابلیت مانور به عنوان نقض برجام پیدا کند و این در حالی است که امام خامنه ای از قبل درباره عدم اجازه در خصوص بازرسی از اماکن نظامی و امنیتی همچنین بازجویی و مصاحبه با دانشمندان هسته ای به اندازه کافی به دولت تذکر داده بودند و امروز نامه ظریف به آمانو نمیتواند توجیهی برای آن بی مبالاتی باشد.

ثالثاً در حالی که ایران نقضهای مکرر و اساسی برجام را تاکنون از سوی آمریکا مشاهده کرده است ولی در برابر آنها اقدام جدی به عمل نیاورده است، آمریکا میکوشد با ساختن یک نقض هم که شده، بتواند ایران را در شکست برجام در نظر جامعه جهانی مقصر جلوه دهد و از این طریق بتواند اجماعی برای وارد کردن سایر کشورها به رویکرد تشدید تحریمها علیه ایران بسازد و برای همین میکوشد تا از مین هایی که در برجام کار گذاشته است، نهایت استفاده را بنماید و تلاش برای بازرسی از اماکن نظامی و امنیتی یکی از این موارد است چرا که جزء خطوط قرمز ایران است که مذاکره کنندگان با بی مبالاتی آن را رعایت نکردند.

رابعاً نامه ظریف به آمانو این را اثبات میکند که او نگران تأثیرگذاری آمریکا بر آژانس است که به دلایل مختلف اقتصادی و سیاسی تحت نفوذ آمریکاست و اگر جز این بود، پرونده ایران هرگز به اینجا که بود و هست نمیرسید. پس ظریف امروز نگران است که آمریکا بازهم از نفوذ خود برای هدایت آژانس در مسیری غیرفنی سوءاستفاده نماید. مسئله ای که در طول مذاکرات بارها و بارها از سوی منتقدان به آن اشاره شده بود ولی آقایان به نحوی سخن میگفتند که گویی نهادهای بین المللی نهادهایی بی طرف و فنی هستند! نکته ای که نگرانی امروز ظریف میتواند به آن صحه گذارد.

خامساً آمریکا با تکرار این ژست که هیچ علاقه ای به استمرار برجام ندارد و دولت ایران با این موضع که مهمترین هدفش حفظ برجام است، عملاً مسیر زیاده خواهی و فشار فرابرجامی را برای خود باز میبیند و بازتر هم میکند و دولت ایران هم به جای این که محکم در برابر نقضهای مکرر برجام بایستد و مانع این تلقی شود که آمریکا میتواند هم هسته ای ما را متوقف کند و هم تحریمها را برندارد و تشدید کند، این پیام را ارسال میکند که در برابر هر نقضی و حتی در برابر خروج آمریکا از برجام، به آن پایبند خواهد بود که این پیام دولت ایران قطعاً نه حافظ منافع ایران است و نه حافظ عزت ایران و به فرموده آیت الله جوادی آملی یک نوع بردگی است.

سادساً قبل از نامه ظریف به آمانو ، او در ماههای اخیر بارها ادعا کرده که بدبینی به آمریکا را در تنظیم برجام رعایت کرده است، اما نه تنها متن برجام که در برابر تعهدات نسیه طرفهای مقابل، تعهدات نقد سنگینی را با داوری غیر بی طرفانه آژانس اتمی بر ایران تحمیل میکند و اجازه بازگرداندن و تشدید تحریمها و حتی بازرسی از اماکن نظامی و امنیتی ایران را میدهد، ادعای ظریف را رد میکند، بلکه شیوه اجرای برجام هم مثلا آنجا که ظریف به جای اخذ تضمین محکم از رئیس جمهور آمریکا برای اجرای برجام (طبق شروط نه گانه امام خامنه ای)، تا مدتها میکوشید از آمریکا برای کشورهای دیگر نامه های آرامش بخش (امان نامه) بگیرد و شخصاً تحویلشان دهد، با خوشخیالی همراه بود آن هم در حالی که آمریکا با ارسال پیامهای آشکار و غیرآشکار، هم برجام و هم آن امان نامه ها را نقض و خنثی میکرد.