سوالی که به صورت مکرر شنیده میشود و تحلیلهای مختلفی نیز درباره آن بیان میشود این است که آیا با خروج آمریکا از برجام، یا اعمال تحریمهای کاتسا موسوم به مادر تحریمها عاقلانه است که ما به پشتوانه اروپا به برجام پایبند بمانیم؟! که در پاسخ به این سوال چند نکته را ذکر میکنم:

۱- حتی اگر متن برجام را برد برد در نظر بگیریم ولی در عمل وقتی تعهدات ما اجرایی شد و تعهدات آنها بر زمین ماند، برجام از برد برد خارج شد، حالا فرض کنید که آمریکا از برجام خارج هم بشود، این دیگر قطعا توازن تعهدات و امتیازات را به طور کامل نابود خواهد کرد و پایبندی به چنین توافق نامتوازنی فاقد صرفه خواهد بود.

۲- این ادعا که اروپا پس از خروج آمریکا از برجام، به آن پایبند خواهد بود از این جهت که همین الان که آمریکا خارج هم نشده است، بانکها و شرکتهای اروپایی که عمدتا خصوصی هم هستند، از ترس آمریکا حاضر به تعامل با ایران نیستند چه رسد به وقتی که آمریکا رسما از برجام خارج شود و شروع به تحریمهای ثانویه هسته ای و اعمال فشار بیشتر در اجرای تهدیدات خود هم بنماید.

۳- اجرای تحریمهای کاتسا از این جهت که برخی از تحریمهای آن ریشه در تحریمهای هسته ای دارد حتی از نظر متن برجام هم نقض آن است چه رسد به این که براساس شروط نه گانه امام خامنه ای در اجرای برجام، هرگونه تحریم جدید با هر بهانه ای هم نقض برجام تلقی میشود و روحانی هم کتبا به رعایت این شرط تعهد داده است و از این جهت که این تحریمها به اعتراف خود آمریکاییها گسترده ترین تحریمهای تاریخ است، عملا نقض فاحش برجام نیز تلقی میشود.

۴- پایبندی ایران با وجود خروج آمریکا از برجام یا اجرای تحریمهای کاتسا قطعا مطلوب آمریکاست چرا که عملا دست دولت آمریکا در اعمال و اجرای تحریمهای گسترده تر از قبل بازمیماند و هم محدودیتها و نظارتهای شدید علیه ایران باقی میماند البته طبیعی است که آمریکا از آشکار کردن این مطلوبیت پرهیز کند و حتی آن را برخلاف میل خود نشان دهد تا ایران نسبت به متعهد ماندن به تعهدات خود در برجام تردید نکند.

۵- ترامپ میکوشد با خروج از معاهده پاریس، یونسکو و برجام، وجهه ای غیرقابل پیش بینی، خطرناک و دیوانه از خود نشان دهد تا محاسبات دیگران را به هم بزند و مطمئناً شرکتهای بزرگ و کوچک اروپایی بیش از این که به تشویق دولتهای خود دل ببندند از دیوانه بازیهای زیرکانه ترامپ حساب خواهند برد و اگر هم توافقی با ایران منعقد کنند قطعا همه ریسک آن را متوجه ایران خواهند کرد.

۶- یکی از سیاستهای آمریکا به مرگ گرفتن و به تب راضی کردن است، اینطور که به پاره کردن برجام تهدید میکند ولی توسط کنگره در یک قدمی آن، متوقفش میکند ولی در عوض با اعمال تحریم کاتسا، امنیت ایران و منطقه و قدرت نفوذ ایران را کاهش میدهد، در حالی که حامیان برجام، حفظ برجام در همین حالت خفت بار را جشن هم میگیرند!

۷- ترامپ اینطور محاسبه کرده است که روحانی در ادامه سیاست تقابل با سپاه، در برابر تحریمهای کاتسا نخواهد ایستاد و این به محلی برای اختلاف بین دولت و سپاه و در نتیجه شکاف در حاکمیت تبدیل خواهد شد در صورتی که همراهی و همگامی دولت با سپاه و مانور بر این همراهی، طرح دشمن را ناکام میکند که حمایتهای اخیر ظریف، روحانی و نوبخت در همین راستا بود.