باتوجه به رأی دیروز شورای حکام در خصوص pmd توجه به چند نکته مهم است:
۱- در رأی شورای حکام در خصوص pmd تصریح دارد که دیگر به «اجرای موافقتنامه پادمان ان پی تی و مفاد ذیربط جرای قطعنامه های شورای امنیت در جمهوری اسلامی ایران» نخواهد پرداخت.
۲- اگر چه موارد گذشته را عملاً ازدستور کار خارج کرده است اما این رأی همراه با شرایطی بیان شده است که به انواع بازرسی ها و اجرای پروتکل الحاقی و اجرای برجام و رعایت قطع نامه ۲۲۳۱ و … منوط شده است و عملاً می توان برداشت نمود که اگر به هر دلیلی این پروتکل ها و بازرسی ها و شرایط محقق نگردد، احتمال طرح مجدد اتهامات قبلی به بهانه محقق نشدن این شروط وجود داشته باشد.
۳- گزارش آمانو مبنی بر تأیید انحراف در مطالعات و برنامه های هسته ای تا قبل از سال ۲۰۰۳ و ادعای عدم حل برخی مسائل باقی مانده، عملاً طبق اظهارات شخص دکتر صالحی به معنی برائت تلقی نمی شود و بلکه در واقع یک تخفیف مشروط می تواند قلمداد شود که این تخفیف مشروط می تواند در صورت عدم تحقق شرایطی که در آن آمده است عملا می تواند بازگشت پذیر باشد و این یعنی نوع بسته شدن pmd نیز مانند جنس توقف تحریم ها جملگی قابل بازگشت هستند.
۴- آنچیزی که می توانست مایه پیروزی قلمداد شود برائت از اتهامات گذشته بود ولی عملاً گزارش آژانس و رأی شورای حکام در خصوص pmd ، عملاً اتهامات ایران چه در خصوص اقدام به تخلف از مقررات هسته ای و انحراف به سمت مسائل نظامی و چه به لحاظ پنهان کاری و چه به لحاظ دروغگویی بابت انکارِ ۱۲ ساله اتهامات، زیر سوال قرار گرفته است.
۵- اگر چه در متن برجام هم به بسته شدن pmd به عنوان یکی از شرایط اجرای برجام اشاره شده بود لیکن عجله دولت در اجرای تعهدات خود بدون منتظر ماندن در خصوص این بند حیاتی، احتمال همین تخفیف مشروط تحت عنوان بسته شدن pmd را هم ناچیزتر می نمود و یقیناً متوقف نمودن اجرای بندهای حساسی مانند انتقال مواد هسته ای و بازسازی رآکتور اراک ، منوط به تحقق شروطی از قبیل بسته شدن pmd و سایر شروط منشور رهبری در اجرای برجام ، نقش مهمی ایفا نموده است.
۶- مسئله بسیار مهم دیگری که باید در کنار بسته شدن pmd مد نظر قرار دارد این است که عملا خود برجام ، بخش عمده کارکرد pmd را در خصوص بازرسی از تمام اماکن مختلف نظامی و امنیتی برآورده می کند در صورتی که طرف مقابل با تکیه بر بحث pmd تنها توانسته بود مجوز ۳بار بازرسی از پارچین و نه سایر اماکن نظامی و امنیتی ایران را بگیرد ولی برجام و همین شروط موجوددر رأی شورای حکام، مجوز بازرسی از تمام اماکن نظامی و امنیتی ایران را در اختیار طرف مقابل مقابل قرار می دهد.
۷- اگر چه به ظاهر یکی از شروط اجرای برجام و منشور رهبری مبنی بر بسته شدن pmd محقق شده است، لیکن سایر شروط منشور رهبری در خصوص تأیید مکتوب رئیس جمهور آمریکا در خصوص لغو تحریم ها و عدم هرگونه تحریم جدید با توجه به تحریمهای جدید حقوق بشری و محدودیت در خصوص صنعت توریسم و تجارت در ایران (توسط مجلس نمایندگان آمریکا) و اخیراً هم طرح جدید تحریم موشکی که توسط دولت آمریکا عنوان شد، موارد دیگری هستند که عدم تحقق آنها می تواند اجرای برجام را خنثی نماید چرا که این خط سیر، بازگشت تحریمها به بهانه های دیگر را خبر می دهد.